Khẩu độ là một bộ phận trong máy ảnh. Chúng có kích thước nhỏ nhưng là thành phần quyết định tới sự thành công của bức ảnh. Khẩu khi được thay đổi cũng có ảnh hưởng lớn tới các bộ phận liên quan.
Khẩu độ máy ảnh là gì?
Khẩu độ được hiểu là độ mở của ống kính máy ảnh, tập hợp của các lá nhỏ, có thể đóng vào – mở ra để thu nhận ánh sáng. Nhiệm vụ là kiểm soát, điều tiết lượng ánh sáng chiếu vào cảm biến. Độ mở càng lớn thì máy ảnh sẽ càng tiếp nhận được nhiều ánh sáng.
Khẩu độ trên máy ảnh được thể hiện bằng thông số f. Con số sẽ trải dài tùy vào độ to của khẩu: f/1.8, f/2.0, f/2.8, f/4, f/8… Thông số f sẽ tỷ lệ nghịch với độ rộng của các lá khẩu, khẩu mở càng rộng thì số f càng nhỏ.
Ý nghĩa của khẩu độ f
Khẩu độ ảnh hưởng trực tiếp tới độ sâu trường ảnh và độ phơi sáng:
Ảnh hưởng tới độ phơi sáng – Exposure
Khẩu độ điều chỉnh độ sáng cho bức ảnh. Số f càng nhỏ thì ảnh sẽ sáng hơn, ngược lại, số f càng lớn ảnh sẽ tối hơn. Áp dụng quy luật trên, người chụp cần setup khẩu độ phù hợp với điều kiện, môi trường. Ở không gian nhiều nguồn sáng, ánh sáng mạnh cần thu nhỏ khẩu; ở nơi thiếu sáng cần mở rộng lá khẩu để lấy được đủ ánh sáng cho ảnh.
Ảnh hưởng tới độ sâu trường ảnh – Depth of Field
Độ sâu trường ảnh là thuật ngữ chỉ vùng nét của ảnh. Khẩu độ càng nhỏ, ánh sáng nhiều thì độ sâu trường ảnh cũng tăng lên, cho phép lấy nét ở cả tiền cảnh và hậu cảnh. Khi khẩu độ được mở rộng, độ sâu trường ảnh nông, đối tượng chính sẽ được làm nét và hậu cảnh bị mờ đi. Dựa vào đó, kinh nghiệm khi chụp ảnh là dùng khẩu độ lớn cho ảnh chân dung và khẩu độ nhỏ khi chụp ảnh phong cảnh.
Ý nghĩa của khẩu độ tối đa và tối thiểu
Mọi loại ống kính đều có khẩu độ tối đa và tối thiểu, được thể hiện rõ ràng trên ống kính. Thông thường, khẩu độ tối đa được chú trọng nhiều hơn, bởi chúng cho người chụp biết lượng ánh sáng máy có thể thu được.
Cụ thể, ống kính có ghi thông số f/1.8 hay f/1.4 được gọi là ống kính nhanh, thu nhiều ánh sáng hơn so với số f/4.0. Đây cũng là lý do lens khẩu độ lớn thường đắt hơn. Hiện nay, hầu hết các ống kính đều có thể điều chỉnh được khẩu độ, lên tới f/16.
Cách điều chỉnh khẩu độ ống kính
Có hai cách để điều chỉnh số f trong máy ảnh:
- Setup chế độ “Ưu tiên khẩu độ” để tùy chỉnh số f, máy ảnh sẽ tự động chọn tốc độ màn trập phù hợp
- Setup chế độ “Thủ công” nếu muốn tùy chỉnh khẩu độ và tốc độ màn trập. Khi chọn “Thủ công”, photographer cũng có thể tự điều chỉnh độ phơi sáng, còn được gọi là f stop hay EV. Nếu tăng 1 số stop khẩu độ, lượng ánh sáng sẽ giảm đi một nửa.
Các máy ảnh DSLR thông dụng hiện nay đều có số stop tiêu chuẩn và cho phép tăng-giảm khoảng 1/2-1/3. Việc sử dụng số 1/2 hay 1/3 stop giúp bạn tinh chỉnh ánh sáng chính xác hơn.
Cách chọn khẩu độ trên máy ảnh
Để tìm được máy ảnh có khẩu độ phù hợp, bạn cần xác định mục tiêu, chi phí và khả năng kiểm soát máy ảnh. Thị trường hiện nay thịnh hành hai loại khẩu độ: Động và cố định. Trong đó, khẩu độ cố định được ưa chuộng hơn do chụp ảnh tốt trong điều kiện ánh sáng yếu. Khẩu độ động thích hợp với các trường hợp chụp ảnh phong cảnh, chụp ảnh macro chuyên nghiệp.
Số khẩu ở mức f/2.8, f/2, f/1.8 là thông số lý tưởng cho ảnh chân dung, có hiệu ứng xóa phông tốt.
Khẩu ở mức f/4, f/3, f/2.8 cho độ sâu trường ảnh lớn, chuyên chụp ảnh du lịch, chụp ảnh động vật hay chụp ảnh thể thao.
Khẩu nhỏ như f/16, f/11 hay f/8 giúp lấy nét được nhiều đối tượng, giúp ích cho chụp ảnh kiến trúc hay nhà xưởng.
Nhìn chung, khẩu độ quyết định tới ánh sáng cũng như vùng lấy nét của ảnh. Nắm rõ ý nghĩa, cách thức hoạt động của khẩu độ sẽ giúp bạn kết hợp nhuần nhuyễn với các bộ phần khác như ISO, màn trập để cho ra bức ảnh đẹp.
